Giffen Malı (Giffen Paradoksu) Nedir?

Giffen Malı veya Giffen Paradoksu standart arz ve talep kanunlarından aykırı hareket eden ucuz ve ikamesi çok düşük olan malı tanımlamaktadır. 1800’lü yıllarda İskoç İstatistikçi ve Ekonomist Robert Giffen tarafından Giffen Malı olarak adını almıştır. Giffen Malı’nda oluşabilecek bir fiyat artışı o malın talebini arttırmaktadır. Fiyatında düşme meydana gelmesi ise mala olan talebin azalmasına neden olmaktadır. Bu yönüyle Veblen Mallarına benzemektedir, ancak Giffen Malı ucuz ve yoksul kesime hitap eden malları içerir.

Robert, bir bölgede yaşayan işçilerin patates fiyatları arttığında, patatese olan taleplerinin arttığını farketmiştir. O dönemde insanlar et ve patates tüketmektedirler. Et fiyatlarının yüksek olması etin sınırlı ve düşük seviyede tüketilmesini sebep olmaktadır. Bu nedenle patates fiyatlarındaki artışlar, işçilerin et tüketimlerini azaltmalarına veya bitirmelerine sebep olarak, patatese olan talebin artmasına neden olmuştur.

Giffen Malı Özellikleri

• Fiyatı ucuz, düşük gelirli halkın tükettiği ve lüks olmayan mallardır.
• İkamesi yoktur ya da çok düşük seviyededir.
• Giffen Malı talebi, gelirden büyük oranda etkilenir ve ikame eksikliği sebebiyle standart kanunlara aykırı hareket eder.
• Giffen Malı’nın arz ve talep eğrisi, Veblen malı ile aynıdır. Ancak Veblen malları lüks ve geliri yüksek kesime hitap ederken, Giffen Malı düşük gelirli kesime hitap etmektedir.

Giffen malı çokça örneğin verilemeyeceği ve piyasada nadir bulunan malları içerir. Genellikle ekmek, buğday, pirinç ve patates üzerinden örneklendirmeler yapılmıştır.

Giffen Malı ile Arz ve Talep İlişkisi

Giffen Malı, standart kanunlara aykırıdır. Talep eğrisi yukarı yönlüdür ve fiyat ilişkisi doğru orantılıdır. Ancak standart arz ve talep kanununda fiyat arttığında talep azalır, fiyat azaldığında ise talep artar. Giffen Malı ise tam tersi bir ilişkiye sahiptir.

Giffen Malı Talep Eğrisi

Giffen Malı Araştırma Örnekleri

2007 yılında Robert Jensen ve Nolan Miller Çin’in Hunan eyaletinde Giffen Malı’na örnek olabilecek bir çalışma yapmışlardır. Hunan eyaletinde yaşayanlara iki temel gıda alabilecekleri kuponlar verilmiştir. Pirinç fiyatı düşürüldüğünde (kupon karşılığı), pirince olan talebin azaldığını görmüşler ve pirinç fiyatları arttırıldığında ise pirince olan talebin arttığı gözlemlenmiştir.

Ancak aynı deney Çin’e bağlı Gansu eyaletinde de yapılmış ve Hunan eyaletine göre daha az Giffen Malı tepkisi verildiği izlenmiştir.

Giffen Malı ve Veblen Malı Arasındaki İlişki

Arz ve talep eğrileri aynı şekilde çizilir. Aradaki farkı malın hitap ettiği kesim belirlemektedir. Giffen malı düşük gelire sahip olan yoksul kesime hitap etmektedir ve lüks mal değildir. Veblen Malı ise lüks malları içerir. Geliri yüksek olan zengin kesime hitap eder. Veblen Malı’nda talebin artmasını mala ulaşabilmenin güçlenmesi tetikler. Giffen Malı’nda ise ikamenin sağlanamaması ve gelirin yetersizliği mala olan talebi tetiklemektedir.